کد مطلب:43103 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فرازهاي دوازدهم و سيزدهم خطبه هشتاد و هفتم نهج‎البلاغه كه در آن امام علي(ع) به توصيف نحوه نگرش عارف به زندگي مي‎پردازد چيست؟

«نَظَرَ فَأَبْصَرَ وَ ذَكَرَ فَاسْتَكْثَرَ» [در عوامل عبرت و جلوة حكمت هستي] (نگريست و به مقام بينائي رسيد. به ياد خدا افتاد و به ذكر فراوان پرداخت).
نگاه بر زندگي و هستي براي تحصيل بينائي نه عبور چشم از آنها با لمس كورانه
آن نور هدايت كه در دل سالك سبيل حقّ بر افروخته شده است، اختيار همة حواس را به دست گرفته، چنانكه گوش را از وارد شدن هر صدا و سخني جز نغمة الهي و سخن حق بازمي‎دارد، ذائقه را از چشيدن طعم هرگونه حرامي ممنوع مي‎سازد، چشم را نيز از لمس كردن نمودهاي واقعيات هستي كه مانند دست ماليدن كوران بر سطح اجسام است، جلوگيري مي‎نمايد. نگاه عارف ربّاني در حقيقت پيش از آنكه با نور فيزيكي براي ديدن نمودهاي هستي ارتباط برقرار كند، با نور هدايت دروني اشباع مي‎شود و به وسيلة همان نور نخست شكوه و جلال هستي وابسته به هستي‎آفرين را مي‎بيند، سپس با نور فيزيكي نمودهاي اجزاي هستي را. سالك سبيل حق بر زندگي مي‎نگرد، نه مانند ساير زندگان كه رويدادهائي را لمس مي‎كنند و با هدف‎گيري لذّت‎جوئي و خودخواهي آنها را براي خود تنظيم مي‎نمايند و در پايان كار هم مي‎گويند:
افسوس كه مرغ عمر را دانه نماند
اميد به هيچ خويش و بيگانه نماند

دردا و دريغا كه درين مدّت عمر
از هرچه بگفتيم جز افسانه نماند

من كيستم تبه شده ساماني
افسانه‎اي رسيده به پاياني

بلكه او با اِشراف به معناي حيات وابسته به هستي بزرگ كه با آهنگي ربّاني روانة هدف اعلاي خود مي‎باشد، به حيات مي‎نگرد. از قناعت به شناخت محدودي از ظاهر زندگي كه «يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا» الرّوم/7 [آن سطح‎نگران، ظاهري از حيات اين دنيا را مي‎دانند.]
بيزار شده و به اعماق و اسرار حيات وارد مي‎شوند و با آن بينائي كه به دست آورده‎اند لحظات آن را سپري مي‎نمايند. اين بينائي است كه آنان را به ذكر دائمي خداوندي وادار مي‎كند، حتّي مي‎توان گفت: لحظه‎اي در غفلت از خدا به سر نمي‎برند. آيا يك انسان آگاه از اهميت هستي خود، مي‎تواند در غفلت از خويشتن به سر ببرد؟ معناي غفلت از خويشتن از يك نظر مساوي كاهش و نقص شخصيت به همان اندازة غفلت مي‎باشد.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 14
آية الله محمدتقي جعفري